Geheugentraining

Veel ouderen klagen over vergeetachtigheid. Bij een deel van de ouderen bestaat daarbij de angst dat het afnemende geheugen een voorbode is van dementie. Het is daarom niet vreemd dat veel ouderen op zoek zijn naar manieren om hun haperende geheugen te ondersteunen of te trainen. Over hoe dat moet en welke methode werkt, bestaan echter veel misverstanden.

 

Oorzaken vergeetachtigheid

Er zijn veel oorzaken waarom ouderen vergeetachtig kunnen zijn. Het kan passen bij normale ouderdomsvergeetachtigheid, maar ook het gevolg zijn lichamelijke ziektes (bijvoorbeeld een ontregelde schildklier) of psychische problemen (spanningen, depressie). De vrees om dement te worden, slaat soms om in een buitensporige angst om te vergeten. Wanneer men het geheugen wil verbeteren of trainen, moet allereerst gekeken worden naar de oorzaak van de vergeetachtigheid. Het weten van de oorzaak, bepaalt vervolgens de behandeling.

Hoezeer we het ook zouden wensen, een simpele oplossing als geheugenpillen is er voorlopig nog niet, al willen de media ons soms anders doen geloven.

 

Het geheugen is geen spier

Veel mensen veronderstellen dat het herhaald belasten van het geheugen met geheugentaken (‘hersengymnastiek’), het geheugen in zijn algemeenheid zal verbeteren. Dit is een belangrijke reden dat veel ouderen bijvoorbeeld kruiswoordpuzzels oplossen. Hierbij wordt aangenomen dat het geheugen werkt als een spier, waarvan bekend is dat herhaald belasten de spierkracht versterkt. Uit onderzoek blijkt dat die zo niet werkt. Wanneer ouderen herhaald oefenen met geheugentaken, verbeteren wel de geheugenprestaties op deze taken, maar is er geen algemene verbetering van het geheugen en wordt de alledaagse vergeetachtigheid niet minder – ofwel er is geen generalisatie
(Owen)

Geheugenstrategieën

Het aanleren van externe of interne geheugenstrategieën voor specifieke alledaagse geheugentaken is effectief. Voorbeelden van externe geheugenstrategieën zijn herinneringsbriefjes, een agenda, spullen op vaste plekken leggen of varianten op de bekende knoop in de zakdoek. Interne geheugenstrategieën zijn mentale strategieën zoals extra concentreren, visualisatie of het zoeken naar ezelsbruggetjes. Een oud en bekend voorbeeld is ’t KOFSCHIP: eindigt de stam van een werkwoord op een van de medeklinkers uit dit woord, dan eindigt het voltooid deelwoord op een t in plaats van een d.

Alle geheugenstrategieën refereren in meer of mindere mate aan de algemene regels die leren, onthouden en herinneren van informatie versterken: meer tijd, meer aandacht, meer herhaling en meer organisatie en ordening. Met behulp van geheugenstrategieën wordt informatie beter verknoopt in het grote associatieve netwerk van algemene en persoonlijke kennis.

Met geheugenstrategieën wordt geen algemene geheugenverbetering nagestreefd, maar compensatie en hulpmiddelen geboden voor veel voorkomende alledaagse vergeetachtigheid. En het komt niet vanzelf. Geheugenstrategieën vragen inspanning en de nodige creativiteit en moeten nadrukkelijk aangeleerd worden.

 

Vergeetangst