Roken, te weinig lichaamsbeweging, ernstig overgewicht, overmatig alcoholgebruik en een ongezond voedingspatroon zijn voorbeelden van een ongezonde leefstijl. Een ongezonde leefstijl op oudere leeftijd verhoogt de kans op chronische ziekten en functionele beperkingen, verlies van zelfstandigheid en vroegtijdige sterfte (Visser). Naast de invloed op het lichamelijk functioneren heeft een ongezonde leefstijl ook een nadelige invloed op het geestelijk functioneren (denk aan cognitief vermogen) en het psychisch functioneren (denk aan depressieve symptomen) van ouderen.
Nooit te oud om de leefstijl te verbeteren
In tegenstelling tot wat veelal gedacht wordt, levert het verbeteren van de leefstijl tot op hoge leeftijd gezondheidswinst. Zo nemen de lichamelijke beperkingen en het risico op suikerziekte af bij obese ouderen die zijn afgevallen door middel van een energiebeperkt dieet (Villareal). Depressieve symptomen en pijnklachten als gevolg van artrose verminderen na een toename van de lichaamsbeweging en de kans op vallen en fracturen neemt af bij het gebruik van vitamine D supplementen. Ook blijkt uit onderzoek dat ouderen prima in staat zijn om met goede begeleiding hun leefstijl te verbeteren en blijvend te verbeteren. De uitspraak dat de leefstijl van ouderen ingesleten is en daardoor niet meer veranderbaar, is dus duidelijk achterhaald.
Leven de ouderen steeds gezonder?
Hoewel meer en meer ouderen zich bewust zijn van de invloed van een ongezonde leefstijl op de gezondheid, is de leefstijl van Nederlandse ouderen de afgelopen jaren verslechterd. Wanneer we de huidige ouderen vergelijken met ouderen die tien jaar geleden dezelfde leeftijd hadden, zien we dat de huidige ouderen meer (ernstig) overgewicht hebben, minder lichamelijk actief zijn (dit betreft zowel sportactiviteiten als dagelijkse activiteiten zoals het huishouden) en vaker overmatig drinken (Visser).
Ook zien we dat oudere vrouwen vaker roken of ooit hebben gerookt. Deze verslechtering in leefstijl zien we terug in de stijgende prevalentie van onder andere suikerziekte en artrose bij ouderen en de stijging van longziekten bij oudere vrouwen. Gelukkig zijn er ook enkele positieve veranderingen: het aantal mannen dat nog nooit in hun leven heeft gerookt, neemt toe en het aantal oudere mannen dat rookt, neemt af.
De toekomst
Wat kunnen we verwachten voor de toekomst? Er zijn aanwijzingen dat een ongezonde leefstijl gedurende het (jong-)volwassen leven, naast de leefstijl op oudere leeftijd, bijdraagt aan het ontstaan van ziekten en beperkingen op oudere leeftijd (Houston). De leefstijl op jonge leeftijd lijkt dus al deels te bepalen of men gezond oud wordt. De huidige generaties jongeren en jongvolwassenen hebben een minder gunstige leefstijl dan vroeger. Zo komt ernstig overgewicht, lichamelijke inactiviteit en overmatig alcoholgebruik steeds vaker voor op jonge leeftijd. Het is te verwachten dat deze ongezondere leefstijl van jongvolwassenen een negatieve invloed zal hebben op de gezondheid en het lichamelijk functioneren van deze toekomstige generaties ouderen. In Nederland zien we al een daling van de gezonde levensverwachting, dat wil zeggen de levensverwachting zonder chronische ziekten. Het is daarom belangrijk dat we blijvend aandacht besteden aan de verbetering van de leefstijl van zowel de huidige generatie als toekomstige generaties ouderen.
